Kerkpad 1 Eenrum
In Eenrum kwam er, evenals dat bij andere plaatsen het geval was, na de gezegende arbeid van Liudger een houten kerkje tot stand. De eerste stenen kerk verrees ca. 1100. Die stenen moesten helemaal uit het Eifelgebied komen, want het was tufsteen, vulkanisch gesteente. Omstreeks 1250 wilde men een grotere kerk. Gelukkig waren er nu de monniken van Aduard die het materiaal voor de kloostermoppen voor het opscheppen hadden. Aan de oostkant van het tufstenen kerkje werden drie traveeën (travee is een kerkdeel met gewelf) opgebouwd, met aan de westkant een tijdelijke afsluiting. Vervolgens werd de tufstenen kerk afgebroken. Met afgebikt tufsteen en nieuwe baksteen kwam het westelijk deel (eveneens drie traveeën) tot stand. Er kwam toen tevens een lage vrijstaande toren aan de noordkant. Tot 1594 was de kerk gewijd geweest aan Fabianus en Sebastianus.
In de zeventiende eeuw verrees er een nieuwe 50 m. hoge toren. De stenen ervoor kwamen “van het Tigelwerck van die Braecke”, dus bij Winsum vandaan.
In de loop der eeuwen was de kerk zeer vermogend geworden door grondbezit. Met name in de negentiende eeuw gingen de kerkvoogden met het bezit om of ze bankiers waren; er werden regelmatig leningen verstrekt; landbouwers uit de regio leenden soms tot aankoop van complete boerderijen! Het ging ook een keer flink mis – oktober 1917 – toen alle aandelen in een Siberische spoorlijn op slag waardeloos werden door de Russische revolutie.
Het is verbazingwekkend wat de kerk allemaal in eigen dorp bekostigde: onderwijs, schoolgebouwen, gasthuis, werkhuis, drinkwatervoorziening (drie dorpspompen, ze zijn er nóg), wegenaanleg, straatverlichting (petroleumlampen die de kerktimmerman aanstak), 3/5 deel van een nieuwe brug, walbeschoeiing, brandspuit plus huisje, het eerste “Telephoonhuisje” … De kerk had sinds 1832 een eigen werkplaats voor de kerktimmerman.
In 1865 werd het kerkgebouw, na zes eeuwen uitwendig amper veranderd, ingrijpend gemoderniseerd: er kwamen grotere ramen en de muren werden bepleisterd. Nog geen negentig jaar later werd tijdens de grote restauratie van 1951-1957 alles weer teruggebracht naar weleer!
Wat maakt de Eenrumer kerk zo bijzonder?
Hier staat de oudste doopvont – 11de eeuw – van Noord-Nederland en Ostfriesland.
In de royale (uitkijk)toren hangt een klok uit 1390, een van de oudste van Groningerland.
Bovenin hangt het hoogst hangende luidklokje (1752) van de provincie.
In de kerk is het complete interieur (1811-1812), dus ook het orgel (1817), voorzien van fraai houtsnijwerk van vader en zoons Walles.
Het belangwekkende orgel is het eerste grotere instrument van N.A. Lohman en zoon.
J.A. Uilkens werd na zijn predikantschap in Eenrum in 1816 de eerste 'hoogleraar in de landhuishoudkunde' aan de Groninger universiteit.
Aan de noordkant vlak langs de kerk loopt het Pieterpad.
Aan de zuidkant staat een indrukwekkende treurbeuk uit ca. 1865. Wij zijn gefuseerd, wij treuren niet …
Dirk Molenaar, Eenrum
Foto's van de kerk vergroot >>>>>
Een aantal keren per jaar wordt door de Protestantse Gemeente Winsum-Halfambt een dienst gehouden in deze kerk.
Daarnaast zijn er met regelmaat activiteiten georganiseerd door de commissie Kerk in het Dorp - Eenrum >>>>>